АРТИШИ МИЛЛӢ ВА ВАЗИФАҲОИ ИМРӮЗАИ ОН ДАР ТАҲКИМИ ИСТИҚЛОЛИЯТИ ДАВЛАТӢ

         Артиши миллии Тоҷикистон - як сохтори ҳарбии давлатӣ мебошад, ки асоси таъмини мудофиаи кишварро ташкил дода, барои ҳифзи истиқлолият ва тамомияти арзии Ҷумҳурии Тоҷикистон бо роҳҳои низомӣ таъсис ёфтааст. Таҳти роҳбарии Пешвои миллат, Артиши миллӣ ба мардуми шарафманди кишвар сулҳ, субот ва оромиро ба вуҷуд овард. Аз ин рӯ мо бояд шукронаи ин давлати обод намоему дар ободтар гаштани Ватани азизамон саҳми хешро гузорем. Маълум аст, ки Артиши миллӣ тайи 32 соли фаъолияти Қувваҳои мусаллаҳи Ҷумҳурии Тоҷикистон рӯзҳои сахту сангинро пушти сар карда, аз озмоишҳои шадиди ин солҳо гузаштанд ва имрӯз бо неруи қудратманди низомӣ, муҳофизи сулҳу субот ба фазои орому осудаи кишвар табдил ёфтаанд ва барои ҳифзи боэътимодонаи марзу буми Ватани азизамон рушду такоммул меёбад. Хидмат ба Ватан ин яке аз нишонаҳои муҳаббат ба Ватан аст, аммо на ҳар кас ба Ватани худ содиқона хидмат мекунад, нафароне ҳастанд, ки хиёнат ба Ватан мекунанду боре намеандешанд, ки Ватанро бояд содиқона дӯст дошт. Хидмат ба Ватану халк қарзи ҳар як фарзанди вафодори миллат аст. Ҳар як фард ва ҳар як шаҳрванди Ҷумҳурии Тоҷикистон бо сарбозонаш фахр мекунад, барои он ки ҳар кас ҳам сарбоз шуда наметавонад. Чи тавре ки ба мо маълум аст бузургии ҳар як давлат ба ҳастии Артиш (сарбози Ватан) хос аст, ки Артиши миллии худро дорост. Вазифаи ҳар як сарбоз муҳофизати марзу буми Ватан маҳсуб меёбад.

Хизмат ба Ватан қарзи ҳама мардон аст,

Дурӣ зи Ватан фирори номардон аст.

Рав бар ҳама ашхос бигӯ доди маро,

К - ин марзи Ватан ба аскарон пазмон аст.

Пойдории Истиқлолият, нигоҳдоштани ягонагии мамлакат, пуштибонӣ аз қонун ва ҳуқуқу озодиҳои шаҳрвандон вазифаи муҳимтарини Артиши миллӣ мебошад. Ҳимояи Ватан ва манфиатҳои миллии Ҷумҳурии Тоҷикистони тозаистиқлолро водор намуд, ки баҳри таъсиси Артиши миллии тавоно тамоми тадбирҳои заруриро андешад.

         Бунёди Қувваҳои Мусаллаҳ кори осон набуда, он давра ба давра сурат гирифт. Артиши миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон ягона сохторест, ки баъди барҳам хӯрдани давлати абарқудрати Шӯравӣ бе гирифтани ягон мерос ба ҳастии худ оғоз карда, дар як муддати кӯтоҳ тавонист рисолати касбии худро ба ҷо орад. Имрӯз он ба яке аз Артишҳои пурқуввати замон на танҳо дар Осиёи Миёна, балки дар давлатҳои собиқ Иттиҳоди Шуравӣ табдил ёфта, машҳур ва овозадор гардидааст. Имрӯзҳо сафи Артиши миллӣ, асосан аз ҳисоби хатмкунандагони Донишкадаи ҳарбии Вазорати мудофиа ва академияву омӯзишгоҳҳои олии ҳарбии давлатҳои ба мо дӯсту ҳампаймон, бо афсарони касби шуҷои Ватан пурра гардонида мешавад. Ҳайати шахсии Қувваҳои Мусаллаҳ дар тӯли ин солҳо барои ҳифзи дастовардҳои Истиқлолият, эътидоли вазъи сиёсиву низомӣ, пуштибонии сулҳу оромӣ ваҳдати миллӣ ва дигар гурӯҳҳои мусаллаҳи ҷинояткор фидокориву мардонагии зиёд нишон дод.

         Роҳбарияти давлату Ҳукумати мамлакат ва мардуми шарафманди Ҷумҳурии Тоҷикистон хизмати мардонаи афсарону сарбозонеро, ки рӯзҳои мудҳиштарине, ки ба сари миллатамон омада буд ҷасорату далери нишон дода ҷони худро нисор кардаанд, ҳамеша онҳоро қадрдонӣ мекунанду пос медоранд.

         Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ, Пешвои миллат, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ҳамасола дар шодбошиҳои худ ба муносибати Рузи Артиши миллӣ таъкид менамояд, ки сол аз сол Қувваҳои Мусаллаҳи мамлакат ба як неруи тавоною муқтадир табдил ёфта, метавонад аз марзу бум ва фазои кишвар муҳофизат намуда, ҳаёти осоишта ва бунёдкоронаи мардуми шарафманди Ҷумҳуриро таъмин намоянд. Дар тулии 32 сол Артиши Миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон собит намуд, ки он ҳамчун такягоҳи асосии давлат ва сипари боэътимоди миллат, барои ба эътидол овардани вазъи душвори мамлакат ва пуштибонии сулҳу субот хизматҳои беназир намудааст.

         Дар модаи 43- юми Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон омадааст. «Ҳифзи Ватан» ҳимояи манфиати давлат, таҳкими Истиқлолият, амният ва иқтидори мудофиавии он вазифаи муқаддаси шаҳрванд аст. Ҳар як фарди бонангу номуси миллат бояд шукронаи сулҳу суботи сарзаминро ба ҷо оварда, неъмати бебаҳои тақдир – Истиқлолияти давлатро қадр карда, барои таҳкими дастовардҳои он, ободиву осудагии ҳар хонадон ва ҳар гушаи Тоҷикистони соҳибистиқлол саҳми содиқона, софдилона ва ватандӯстонаи худро гузорад.

         Маҳз Артиш аст, ки имрӯз Тоҷикистонро дар дунё, чун давлати сулҳхоҳу сулҳпарвар мешиносанд. Таҷрибаи сулҳи тоҷикон-манбаи омӯзиши сулҳхоҳонаи ҷаҳон гашт, ки боиси ифтихори ҳар як қавми миллати тоҷик аст. Мо бояд аз ин миллати фарҳангсолор биболему барои бозҳам машҳуртар гардидани он саъю кӯшиши бисёр намоем. Тоҷикистон кишвари бузургест, ки саропо меҳрофарину дилнишин, бузургмардуму дилфиреб аст.

         Он сарзаминест, ки бо ҳамаи бузургиҳояш мардуми Суғду Хатлону Бадахшон, Ҳисору Вахшу Варзоб барин мавзеҳои бузургу номдорро Ватан аст. Ватане, ки чун модари азиз дусташ медоранду эҳтиром мекунанд. Ватане, ки ҳар хасу хору хоки он бошандагонашро муқаддасу гиромист. Дар олам чанд муқаддасоти ягона ва такроршавандае мавҷуд аст, ки Модару Ватан низ ба он шомил мегарданд. Ҳисси ватандӯстӣ ба дараҷае расидааст, ки хокашро аз тахти Сулаймон ва хорашро аз лолаву райҳон хуштар медонанд: Ватан болу пари инсон, сарфарозиву сарбаландии инсон, бахту иқбол ва умеду орзуи инсон аст. Муҳаммад Ғоиб яке аз шоирони муосири тоҷик ин меҳанро самимона дуст медорад ва аз ҳамин ҷиҳат тасвираш мекунаду чунин мегуяд:

Ватан он ҷо, ки паҳнои ҷаҳон дар нисбаташ танг аст.

Кафи хокаш ҳама зар ҳасту хораш низ гулранг аст,

Чу савти булбулаш овози товусаш хушоҳанг аст.

Ҳама ҳарфи ҳадисаш оби чашми меҳри пурнанг аст,

Худамро, соҳиби мулки куҳанро дуст медорам,

 Ватанро дуст медорам, ватанро дуст медорам.

         Дар ҳаққиқат аз ин байти пурмазмун бармеояд, ки Ватан ифтихор, ноёбтарин неъмат, сарвати бебаҳост, ки онро ба ҳеҷ ганҷе наметавон иваз намуд. Инсон баҳар зарра хоку ҳар қатра оби ватан ончунон дил мебандад, ки бе он наметавонад хушбахту бахтиёр бошад. Ҳисиёти ватандӯстӣ ин худ садоқат ба Ватан, саъю кӯшиш ва хизмат кардан мебошад. Маънии калимаи Ватан дар «Шоҳнома»-и безаволи Абулқосими Фирдавсӣ ки, худ саршор аз идеяи ватандӯстӣ ва адолатхоҳи ҳифзи Ватанро аз баҳои ҷон болотар гузошта гуфтааст:

Ҳама сар ба сар тан ба куштан диҳем,

Аз он беҳ, ки кишвар ба душман диҳем.

         Ҳамин тавр мо бояд бо мақсади пешрафти кишвари азизамон ва беҳтар намудани савияи дониши худ ҳамарӯза кӯшиш ба харҷ диҳем, дастуру супоришҳои дар Паёми навбатии Пешвои миллат дарҷ гардидаро ҳаматарафа мавриди омӯзиш қарор дода, бо масъулияти баланди ватандорӣ паи иҷрои онҳо бошем. Сулҳу субот, ҳамдигарфаҳмӣ ва аъмоли неку созанда барои мо ҷавонон аз ҳама афзалтаранд. Президенти кишвар бештар ба мо ҷавонон такя карда моро созандагони Ватан, нерӯи созанда, соҳибони мустақилу демократӣ, такягоҳи боэътимоди давлати соҳибистиқлол ном мебарад.

         Ҳифзи Ватан, таъмини сулҳ ва субот, инчунин осоиштагии мардуми кишвар нақши муҳим ва ниҳоят муҳим дар таҳкими ҷомеаи демократӣ ва ҳуқуқбунёд доранд. Вақте ки Ватан ва мардуми он дар амон ва оромии комил қарор доранд, ҷомеа дар самти рушд ва пешрафт ба сӯи ояндаи беҳтар ҳаракат мекунад. Аз ин рӯ, яке аз вазифаҳои аслӣ ва муҳими ҳар як шаҳрванд ва ҳукумати кишвар — таъмини амният ва сохтори ҳимоякунандаи Артиш аст, ки барои ҳифзи ҳудуд, истиқлолияти давлат ва таъмини осоиштагии мардум заминаи мусоид фароҳам меорад.

        Мо бояд тамоми нерӯи маънавӣ, меҳру муҳаббат ва масъулияти худро ба таҳкими қудрати Артиши миллӣ равона кунем, то ки он на танҳо ҳимояи сарзамини мо, балки кафолати зиндагии орому бехавф барои тамоми мардуми кишвар гардад. Бо мавҷудияти Артиши пурқувват, мардум эҳсос мекунанд, ки онҳо дар муҳити осоишта ва муҳофизатшуда зиндагӣ мекунанд, ки ин ба онҳо имкон медиҳад, ки ба ҳар як соҳаи ҳаёти худ бо боварӣ ва эътимод назар кунанд. Ба ҳамагон маълум аст, ки вақте мардум дар вазъияти амният ва оромӣ қарор доранд, онҳо метавонанд ба таҳкими иқтисод, фарҳанг ва тамоми соҳаҳои дигар диққати бештар диҳанд, ки натиҷаи он пешрафти тамоми кишвар хоҳад буд.

Ходимони илмии ШҶБ

Институти астрофизикаи АМИТ

Исмоилзода Ҷ.А., Латипов М.Н.

МАЪРАКАИ НИҲОЛШИНОНӢ ДАР РАСАДХОНАИ АСТРОНОМИИ ҲИСОРИ ИНСТИТУТИ АСТРОФИЗИКАИ  АКАДЕМИЯИ МИЛЛИИ ИЛМҲОИ ТОҶИКИСТОН

Дар асоси дастуру супоришҳои созандаи Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат муҳтарам Эмомали Раҳмон ва Раиси Маҷлиси миллии Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, Раиси шаҳри Душанбе муҳтарам Рустами Эмомалӣ барои сарсабзу хуррамгардонии шаҳри Душанбе ва муассисаҳои он дар Расадхонаи астрономии Ҳисори Институти астрофизикаи  Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон маъракаи ниҳолшинонӣ баргузор гардид.

Бо ин мақсад, ҷиҳати иҷрои дастуру супоришҳои ҷаласаи назоратии назди президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон аз  27-уми январи соли 2025, № 4 ҳисобот доир ба банди 11 дар Расадхонаи астрономии Ҳисор чорабинии ниҳолшинонӣ ҷиҳати ободу зебо гардонидани гирду атрофи биноҳои ёрирасон гузаронида шуд. Ҳайати кормандони Институт дар чорбинии мазкур фаъолона иштирок намуда зиёда аз 100 дарахтони мевадиҳанда (себ - 40 дона, олӯ – 20 дона, олӯча -20), ороиши ва сояафкан (40 дона) шинониданд.

Ҷараёни чорабинии ниҳолшинонӣ дар Расадхонаи астрономии Ҳисор бо замимаи аксҳо.

САДА РАМЗИ ПИРӮЗИИ НУР БАР ТОРИКӢ

Ҷашни Сада ба монанди ҷашнҳои Наврӯз, Меҳргон ва Тиргон ҷашни миллӣ буда, анъана ва оину суннатҳои ниёгонро дар худ нигоҳ дошта, то ба замони мо мустақилияти худро ҳифз намудааст. Ҷашни Сада яке аз ҷашнҳои қадимӣ ва фарҳангии мардуми тоҷик аст, ки таърихи бисёр дерина дорад. Таърихшиносон бовар доранд, ки ин ҷашн таърихи зиёда аз 3000-сола дошта, решаҳои он ба давраи Зардуштия мерасад. Ин ҷашн ба фарҳанги ориёии бостон рабт дошта, бо мақсади арҷгузорӣ ба оташ ва нерӯи табиат таҷлил мегардад. Калимаи “Сада” ба маънои рақами сад ишора мекунад ва ин ҷашн 50 шабонарӯз пеш аз Наврӯз, одатан дар рӯзи даҳуми моҳи баҳман (тақвими қадимаи офтобӣ), баргузор мегардад. Ҷашни Сада ҳамчун рамзи пирӯзии равшанӣ бар торикӣ, гармӣ бар сармо ва некӣ бар бадӣ таҷлил мешавад. Дар ин маросим афрӯхтани оташ маънои нерӯи поксозӣ ва нурро дорад, ки тамоми нобасомониҳои сармо ва торикиро дур мекунад.  Дар ҷашни Сада, оташ ҳамчун унсури муқаддас ва рамзи зиндагӣ дар маркази маросимҳо қарор мегирад. Гулхани бузург дар майдони кушод афрӯхта мешавад, то сармоии зимистонро шиканад ва гармии худро ба табиат ва мардум бахшад. Дар ин рӯз мардум гирди он ҷамъ мешаванд ва бо сурудхонӣ, рақсу бозиҳо ва хурсандӣ ба оташ арҷ мегузоранд. Ин анъана рамзи ҳамгироӣ ва иттиҳод миёни мардум мебошад.  Ба қавли Абурайҳони Берунӣ аҷдодони барӯманди мо шабу рӯзро алоҳида ҳисоб мекарданд, ки он дар якҷоягӣ то расидани Наврӯз 100 шабу рӯзро ташкил менамуд. Ҷашни Сада ба Наврӯз наздик аст, зеро ҳарду ҷашн ба табиат ва гардиши сол алоқаманданд. Агар Наврӯз оғози сол ва эҳёи табиатро ҷашн гирад, Сада ҳамчун ҷашни омодагӣ ба он шинохта мешавад. Он нишон меҳад, ки рӯзҳои сармо дар ҳоли гузаштананд ва гармию нур рӯз аз рӯз бештар мешаванд. Ҷашни Сада ҳамчунин ба деҳқонӣ ва кишоварзи вобаста аст. Дар гузашта, он ҳамчун як маросими омодагӣ ба мавсими киштукор ва ибтидои фаъолияти деҳқонон ҷашн гирифта мешуд. Бо афрӯхтани оташ, мардум мехостанд нерӯ ва гармии онро барои табиат ва ҳосилбахшӣ интиқол диҳанд. Ба ҷашни Сада ривоятҳои зиёде алоқаманданд. Пеш аз ҳама, бояд ёдовар шуд, ки маълумот дар бораи пайдоиши ҷашни Сада дар “Шоҳнома”-и безаволи Абулқосими Фирдавсӣ хеле муфассалтар ва пурмаънотар, аз он маълумотест, ки дар ҳамин китоб дар бораи Наврӯз ва Меҳргон омадааст. Дар ривоятҳои “Шоҳнома” Ҳушанг, шоҳи пешдодиён, ҳамчун бунёдгузори ин ҷашн дониста мешавад. Ҳангоми шикор, сангеро ба тарафи мор ҳаво медиҳад ва аз бархӯрди сангҳо оташ аланга мегирад. Бо шукргӯзорӣ ба ин кашфиёт, Ҳушанг ба мардум амр медиҳад, ки ҷашни Садаро ҳамчун ҷашни оташ ва нур таҷлил кунанд. Ин ҳодиса мардумро ба кашфи оташ расонд ва ба шарафи он ҷашни Садаро таъсис доданд. Ин ривоят кашфи оташ ва истифодаи оқилонаи он мебошад.

Имрӯзҳо ҷашни Сада дар Тоҷикистон ва кишварҳои ҳамфарҳанг ҳамчун як бахше аз мероси фарҳангӣ ва таърихӣ таҷлил мешавад. Он на танҳо ёдоварӣ аз анъанаҳои бостонӣ, балки василаи муттаҳид кардани наслҳои имрӯза бо гузаштагони худ мебошад. Ҷашни Сада дар худ эҳсоси қадр кардани табиат, ҳамбастагӣ ва ҳифзи фарҳанги миллиро ифода мекунад.  

Директори Институти астрофизикаи АМИТ:

Бӯризода А.М.

Лаборанти Институти астрофизикаи АМИТ:

Назарова Ш.К.

ҲАМБАСТАГИИ ҶАШНИ САДА БО ИЛМИ АСТРОНОМИЯ: АЗ РИВОЯТ ТО ҲАҚИҚАТ.

Ҷашни Сада аз ҷиҳати илми астрономия як робитаи рамзӣ дорад, гарчанде ки он бештар бо фарҳанг, таърих ва эътиқодҳои мардумӣ алоқаманд аст. Ин алоқа асосан дар муносибати ҷашн бо рафти ҳаракати Замин ва тағйироти фаслҳо дида мешавад.

Ҷашни Сада 50 шабу 50 рӯз пеш аз Наврӯз таҷлил мешавад. Наврӯз оғози соли нави астрономӣ ва баробаршавии шабу рӯз (эътидоли баҳорӣ) мебошад, ки як воқеаи муҳими астрономӣ аст. Ин ҷашн дар миёнаҳои зимистон баргузор мешавад, вақте ки рӯзҳо мунтазам дароз мешаванд.

Ҷашни Сада яке аз ҷашнҳои бостонии мардуми форсу тоҷик мебошад, ки таърихи он ба замони қадим, пеш аз пайдоиши динҳо, рафта мерасад. Ин ҷашн ҳамасола рӯзи 10-уми моҳи баҳман (тақрибан 30-уми январ) дар тақвими ҳиҷрии шамсӣ баргузор мешавад ва ба муносибати пайдо кардани оташ ва шинохти аҳамияти он дар зиндагии инсонҳо таҷлил мегардад.

Таърихи ҷашн: Тибқи ривоятҳои бостонӣ, ҷашни Сада бо ихтирои оташ аз тарафи Ҳушанг, яке аз подшоҳони афсонавии дини Зардуштӣ, алоқаманд аст. Ҳушанг ҳангоми шикор кӯшиши задани морро кард, вале санг ба санги дигаре бархӯрда, шарораҳо ба вуҷуд оварданд ва одамон аҳамияти оташро дарк намуданд. Аз он замон ин рӯйдод ҳамчун як ҷашни муқаддас таҷлил мегардад.

Расму ойинҳо: Дар ҷашни Сада оташ фурӯзон мекунанд, ки рамзи равшанӣ, гармӣ ва пирӯзии нур бар зулмот аст. Одамон дар гирди оташ рақсу сурудхонӣ менамуданд. Дар ин рӯз таомҳои суннатӣ омода намуда, ба ҳамдигар тақсим менамоянд. Дар назди оташ дуо карда, барои неъматҳои табиат шукргузорӣ менамоянд.

Ҷанбаи рамзӣ: Ҷашни Сада як таҷассумгари мутобиқати инсон бо табиат мебошад. Дар ин ҷашн омодагӣ ба баҳор ва гармии зиндагӣ эҳсос мешавад. Сада рамзи шодмонӣ, ҳамбастагӣ ва эҳтиром ба қувваҳои табиат ва кайҳон аст.

Дар даврони қадим, инсонҳо бисёр ҷашнҳои худро бо ҳаракати Замин ва дигар ҷирмҳои осмонӣ мувофиқ мекарданд. Ҷашни Сада низ, ҳамчун ҷашни рӯшноӣ ва гармӣ, метавонад робитаи худро бо ивазшавии фаслҳои сол дошта бошад.

Ҳарчанд асоси ҷашни Сада бештар фарҳангӣ ва мифологӣ аст (мисли пайдоиши оташ аз тарафи Ҳушанг), робитааш бо астрономия бештар аз ҷиҳати вақту замон ва тағйироти табиӣ мебошад. Аммо гуфта наметавонем, ки ҷашн пурра ба астрономия асос ёфтааст — он бештар таҷассумгари ҳамзистии инсон бо табиат ва замон аст.

Бархе аз олимони астрономия робитаи ҷашни Сада бо астрономияро рад мекунанд. Ин андеша асосан ба он асос ёфтааст, ки ҷашнҳо мисли Сада бештар бо фарҳанг, эътиқодҳои мардумӣ ва суннатҳои қадима вобастаанд ва вақт ё таърихи баргузории онҳо аксаран аз ҷониби инсонҳо бо ҳадафҳои рамзӣ ва иҷтимоӣ, на бо воқеаҳои мушаххаси астрономӣ муайян мешаванд.

Далелҳое, ки ин робитаро инкор мекунанд:

Таърихи баргузории Сада аз рӯйи як рамзи сад рӯз то Наврӯз (50 шабу 50 рӯз) асоснок шудааст, ки ин бештар як тасмими рамзӣ ва суннатии инсонҳост, на асоси мушоҳидаҳои астрономист!

Ғайр аз Наврӯз, ки бо эътидоли баҳорӣ (баробар шудани шабу рӯз) алоқаманд аст, Сада ба ягон воқеаи мушаххаси астрономӣ (мисли мавқеи Замин ё дигар ҷирмҳои осмонӣ) рост намеояд.

Ҷашнҳои қадим, аз ҷумла Сада, бештар барои посдорӣ аз табиат, неъматҳо ва ҳамоҳангии инсон бо табиат ташкил мешуданд. Ин ҷашнҳо маъмулан бо эътиқодҳои мифологӣ ва рамзиятҳои иҷтимоӣ тавзеҳ дода мешаванд, на бо таҳлили илмӣ ё астрономӣ!

Имрӯзҳо, ин ҷашн бештар ҳамчун як суннати фарҳангӣ ва нишонаи мероси қадима таҷлил карда мешавад.

Лаборанти калони Институти астрофизикаи АМИТ:

Пирова В.С.

ПАЁМИ ПРЕЗИДЕНТИ ТОҶИКИСТОН: ТАЪМИНИ ПЕШРАФТ ВА АМНИЯТ

Паёми Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон, ки 28 декабри соли 2024 ба Маҷлиси олӣ ироа гардид, самтҳои асосии сиёсати дохилӣ ва хориҷии ҷумҳуриро дар бар мегирад. Дар ин паём, Президент ба масъалаҳои муҳим, аз ҷумла рушди иқтисодӣ, таъмини амният, беҳдошти тандурустӣ ва маориф, ва ҳифзи иҷтимоии аҳолӣ таваҷҷӯҳ мекунад. Паёми Пешвои миллат ҳама ҷамбаҳои кишварро дарбар мегирад ва дар мақола чанд нуқтаҳои муҳим гирдоварӣ карда шудааст. 

1.  Рушди иқтисодӣ: Президент таъкид мекунад, ки рушди иқтисодӣ бояд бо истифода аз захираҳои дохилӣ ва ҷалби сармоягузориҳои хориҷӣ таъмин карда шавад. Инчунин, ба рушди соҳаҳои саноат, кишоварзӣ ва энергетика аҳамияти махсус дода мешавад.

·    Баромад аз бунбасти коммуникатсионӣ ва табдил додани он ба кишвари транзитӣ: Ҷумҳурии Тоҷикистон бо сохтмони роҳу пулҳои байналмилалӣ ва инфрасохтори нақлиётӣ муваффақ гардидааст.

·    Таъмини амнияти озуқаворӣ ва худтаъминкунии озуқа: Барои таъмини амнияти озуқаворӣ ва расидан ба истеҳсоли дилхоҳ маҳсулот, ба кор андохтани иқтидорҳои нав ва фаъол гардонидани иқтидорҳои амалкунанда машгул гардидааст.

·    Истифодаи самараноки захираҳои обию энергетикӣ: Ҷумҳурии Тоҷикистон барои истифодаи самараноки захираҳои обӣ ва энергетикӣ таҳрирот ва тадбирҳои ҷиддӣ анҷом додааст.

·    Саноатикунонии босуръати кишвар: Барои расидан ба ҳадафи панҷуми миллӣ, саноатикунонии босуръати кишвар, ба кор андохтани иқтидорҳои нав ва фаъол гардонидани иқтидорҳои амалкунанда гомҳои ҷиддӣ анҷом дода шудааст.

2.  Таъмини амният: Дар паём, таъмини амнияти миллӣ ва мубориза бо терроризм ва экстремизм ҳамчун яке аз самтҳои асосии сиёсати дохилӣ номбар мешавад. Президент таъкид мекунад, ки ҳамкориҳои байналмилалӣ дар ин самт бояд тақвият дода шаванд. Масъалаи таъмини амнияти Тоҷикистон яке аз самтҳои асосии сиёсати дохилӣ ва хориҷии давлат мебошад. Пешвои миллат ба ин масъала диққати махсус медиҳад ва чунин гуфта мешавад:

·    Таъмини амнияти миллӣ: Ҳукумат тадбирҳои муассирро барои муҳофизати сарҳадҳо, муқовимат бо терроризм ва экстремизм, ва таъмини амнияти дохилӣ андешидааст.

·    Таҳкими ҳамкориҳои байналмилалӣ: Тоҷикистон ҳамкориҳои худро бо давлатҳо ва созмонҳои байналмилалӣ дар соҳаи амнияти миллӣ ва мубориза бо ҷинояткории трансмиллӣ мустаҳкам мекунад.

·    Амнияти иттилоотӣ: Тақвият додани амнияти иттилоотӣ ва мубориза бо таҳдидҳои кибернетикӣ низ аз масъалаҳои муҳим мебошанд.

·    Амнияти энергетикӣ: Таъмини амнияти энергетикӣ ва истифодаи самараноки захираҳои табиӣ низ ба таъмини амнияти давлат мусоидат мекунанд.

3.  Беҳдошти тандурустӣ ва маориф: Президент ба беҳдошти системаи тандурустӣ ва маориф аҳамияти махсус медиҳад. Дар паём, зарурати сохтмони муассисаҳои нави тандурустӣ ва таълимӣ, инчунин баланд бардоштани сифати хизматрасониҳо дар ин соҳаҳо таъкид мешавад. Пешвои миллат ба рушди системаи тандурустӣ аҳамияти махсус медиҳад. Дар чанд соли охир як қатор дастовардҳо ба даст овардааст, аз ҷумла:

·  Сохтмони муассисаҳои нави тандурустӣ: Сохтмони беморхонаҳо, клиникаҳо ва марказҳои тандурустӣ дар манотиқи гуногуни кишвар.

·  Мутобиқсозии стандартҳои байналмилалӣ: Таҷдиди муассисаҳои тандурустӣ бо технологияи муосир ва таҷҳизоти навтарин.

·  Баланд бардоштани сифати хизматрасонӣ: Омӯзиш ва такмили ихтисоси кормандони тандурустӣ бо мақсади баланд бардоштани сифати хизматрасониҳо.

Дар соҳаи маориф низ як қатор пешравиҳо ба амал омадаанд, ки муҳимтаринашон:

·  Сохтмони муассисаҳои нави таълимӣ: Сохтмони мактабҳо, коллеҷҳо ва донишгоҳҳои нав, инчунин таҷдиди муассисаҳои мавҷуда.

·  Баланд бардоштани сифати таълим: Ҷорӣ намудани барномаҳои таълимии нав, мутобиқсозии онҳо ба стандартҳои байналмилалӣ ва истифодаи технологияҳои муосир дар таълим.

·  Дастгирии омӯзгорон: Баланд бардоштани маоши омӯзгорон ва тақвияти мақоми иҷтимоии онҳо.

Дар маҷмӯъ, беҳдошти тандурустӣ ва маориф яке аз самтҳои афзалиятноки сиёсати ҳукумати ҶТ мебошанд ва барои ба даст овардани натиҷаҳои беҳтар дар ин самтҳо тадбирҳои зарурӣ андешида мешаванд.

4.  Ҳифзи иҷтимоии аҳолӣ: Президент дар паёмаш ба масъалаҳои ҳифзи иҷтимоии аҳолӣ, аз ҷумла дастгирии оилаҳои камбизоат, пиронсолон ва маъюбон аҳамияти махсус медиҳад. Инчунин, зарурати баланд бардоштани сатҳи зиндагии аҳолӣ ва таъмини адолати иҷтимоӣ таъкид мешавад. Президент Эмомалӣ Раҳмон ба ин масъала диққати махсус медиҳад ва чунин нуқтаҳои муҳимро қайд мекунад:

·    Дастгирии оилаҳои камбизоат: Барномаҳо ва лоиҳаҳои махсус барои дастгирии оилаҳои камбизоат, афзоиши имкониятҳои иқтисодӣ ва таъмини шароити зиндагии беҳтар барои онҳо амалӣ мегарданд.

·    Дастгирии пиронсолон ва маъюбон: Сохтмони марказҳои иҷтимоӣ, таъмини кӯмакҳои моддӣ ва молиявӣ, инчунин баланд бардоштани сифати хизматрасониҳо барои пиронсолон ва маъюбон.

·    Баланд бардоштани сатҳи зиндагии аҳолӣ: Тадбирҳо барои баланд бардоштани сатҳи зиндагии аҳолӣ, афзоиши маош, нафақа ва дигар дастгирӣҳои иҷтимоӣ.

·    Таъмини адолати иҷтимоӣ: Тақвият додани адолати иҷтимоӣ тавассути ҳалли масъалаҳои нобаробарии иқтисодӣ ва таъмини ҳифзи ҳуқуқи шаҳрвандон.

Ҳифзи иҷтимоии аҳолӣ яке аз самтҳои асосии сиёсати иҷтимоии давлат мебошад ва барои таъмини шароити зиндагии беҳтар барои тамоми аҳолӣ тадбирҳои зарурӣ андешида мешаванд.

Ходими илмии ШФКА

Институти астрофизикаи

Академияи миллии илмҳои Тоҷкистон

Сафаров Сангин Ниёзович